जळगावमध्ये आदिवासी महिलेला रस्त्यावरच प्रसूती करावी लागली. यामुळे वैद्यकीय यंत्रणेचा हलगर्जीपणा समोर आल्याने राजकीय वाद सुरू झाले आहे.
नवा जीव रस्त्यावरच जन्माला आला, पण या आनंदाच्या क्षणी मानवतेला मोठा अपमान सहन करावा लागला. एका आदिवासी महिलेला जीवन देणाऱ्या प्रसूतीसाठी केवळ गावातील काही जणांनी मदत केली. तर सरकारी यंत्रणा आणि आरोग्य सेवेच्या पदाधिकाऱ्यांनी या गंभीर प्रसंगी आपली जबाबदारी बाजूला ठेवली. आधुनिक काळातही अशा मूलभूत मानवी गरजांवर वेळेवर आणि योग्य वैद्यकीय मदत न मिळणे हा प्रश्न केवळ आरोग्यव्यवस्थेतील गंभीर अपयशच नव्हे, तर संपूर्ण समाजासाठी चिंतेची बाब आहे. जळगाव जिल्ह्यातील चोपडा तालुक्यातील वैजापूर गावातील ही घटना.
आजच्या काळातही, जेव्हा आरोग्य सुविधा हा मूलभूत अधिकार मानला जातो, तिथे या घटनेने सर्वांमध्ये मोठा धक्का निर्माण केला आहे. सरकारी यंत्रणा कुठे होती? ही महिला वैद्यकीय मदतीशिवाय रस्त्यावर का पडली? या प्रश्नांची उत्तरे शोधताना आदिवासी समाजातील एका अनुभवसंपन्न महिलेला प्रसूतीमध्ये मदत करताना दिसलेले मानवतेचे सुंदर दर्शनही समोर आले. या प्रसंगी केवळ एका गावातील महिला नव्हे, तर संपूर्ण आरोग्य व्यवस्थेवर प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे. रुग्णवाहिका आणि डॉक्टर कुठे होते, या गोष्टीचा गंभीर आढावा घेण्याची गरज आहे. या घटनेच्या पार्श्वभूमीवर आरोग्य विभागाची जबाबदारी कितपत निभावली जाते, हेही पडताळणे आवश्यक आहे.
Harshwardhan Sapkal : ढेकळ्यांचे पंचनामे अन् हमीभावाच्या आश्वासनांचं स्मशान
नाळ कापली दगडाने
वैजापूर गावातील महिलांनी, विशेषतः आदिवासी समाजातील संताबाई बारेला या बोरमळी येथील अनुभवी महिलेने प्रसूतीसाठी पुढाकार घेतला आणि या महिलेला रस्त्यावरच सुखरूप बाळंतपण करून दिले. प्रसूती झाल्यानंतरही शासकीय यंत्रणेचा एकही कर्मचारी तिथे उपस्थित नव्हता. जर मदत करणाऱ्या महिला नसल्या असत्या, तर या नवजात बाळाचा आणि आईचा जीव धोक्यात आला असता, अशी भीती वर्तवली जात आहे. या घटनेवरून मदत करणाऱ्या महिलांनी जबाबदार अधिकारी आणि कर्मचाऱ्यांवर कठोर कारवाई करण्याची मागणी केली आहे. आरोग्य विभागाने या घटनेची गंभीर दखल घेऊन दोषींवर योग्य ती कारवाई करावी, अशी मागणी स्थानिक समाजाने केली आहे.
जळगावमधील या घटनेनंतर आरोग्य व्यवस्थेवरती लोकांच्या नाराजीची सीमा ओलांडली आहे. आदिवासी समाजासाठी मूलभूत आरोग्य सेवा उपलब्ध करून देण्यात सरकार अपयशी ठरल्याचा गंभीर आरोप होत आहे. नवजात बाळाची नाळ कापण्यासाठी दगडाचा वापर करावा लागल्याचा प्रकार ही केवळ एक वैयक्तिक दुर्घटना नाही तर संपूर्ण आरोग्य व्यवस्थेच्या अभावाची चिंता वाढवणारी बाब आहे. वंचित बहुजन आघाडीचे अध्यक्ष प्रकाश आंबेडकर यांनी या घटनेवरून सत्ताधारी पक्षांवर कडक टीका केली आहे.
घोषणांचा उपहास
आंबेडकर यांनी भाजप, शिवसेना, काँग्रेस आणि राष्ट्रवादी यांच्यावर आरोप करत म्हटले आहे की, विविध सरकारांनी आदिवासी आणि वंचित समाजासाठी आरोग्य सुविधांऐवजी फक्त मतदानासाठी वापरण्याची यंत्रणा तयार केली आहे. आजच्या घडीला आरोग्य हक्कांचा प्रश्न निर्माण झाला असून, घोषणांचा किमान उपयोग होतो, असा गंभीर निषेध त्यांनी व्यक्त केला. दवाखाने आणि प्राथमिक आरोग्य केंद्रं बांधण्याऐवजी फक्त मतदान बँक तयार करण्यात वेळ गेला, असा आरोपही करत आहे. मूलभूत आरोग्य सुविधा उपलब्ध न केल्याने वंचित आणि आदिवासी समाजात निराशा आणि असहाय्यता वाढत आहे.
