राज्यात गेल्या काही दिवसांपासून आरक्षणाचा मुद्दा चर्चेत आहे. अशातच केंद्रीय मंत्री नितीन गडकरी यांनी यावर वक्तव्य केले आहे.
महाराष्ट्राच्या राजकीय आकाशात मराठा आणि ओबीसी आरक्षणाचा वाद जणू ज्वालामुखीप्रमाणे धुमसत आहे. सत्ताधारी आणि विरोधक यांच्यातील शाब्दिक युद्ध रोज नवे रंग घेत आहे. अशातच हलबा समाजाच्या आरक्षणाच्या मुद्द्यानेही नव्या वादळाला जन्म दिला आहे. महाराष्ट्रासह मध्य प्रदेश आणि छत्तीसगढमध्ये मोठ्या संख्येने वास्तव्य करणाऱ्या या समाजाला आरक्षण का मिळत नाही, हा प्रश्न वर्षानुवर्षे अनुत्तरित राहिला आहे. आता यावर केंद्रीय दळणवळण मंत्री नितीन गडकरी यांनी आपल्या खास शैलीत भाष्य केले आहे. नागपूरच्या हलबा समाज महासंघाच्या सुवर्ण महोत्सवी सोहळ्यात त्यांनी या मुद्द्याला हात घातला. जणू एखाद्या जुन्या जखमेवर मलम लावण्याचा प्रयत्न केला. गडकरींच्या शब्दांतून हलबा समाजाच्या संघर्षाची एक भावपूर्ण कथा उलगडली.
गडकरी म्हणाले, आरक्षणासाठी मी स्वतः अनेक वर्षांपासून प्रयत्न करत आहे. पण उच्च न्यायालय आणि सर्वोच्च न्यायालयासह तांत्रिक अडचणींनी मार्ग रोखला आहे. हा संघर्ष कायम राहणार. पण समाजाच्या विकासासाठी एक ठोस कृती आराखडा तयार करणेही तितकेच महत्त्वाचे आहे, असे ते पुढे म्हणाले. मुंबई आणि दिल्लीत अनेक बैठकी झाल्या. ज्यात प्रणव मुखर्जी अर्थमंत्री असताना आणि अरुण जेटली विरोधी पक्षनेते असताना शिष्टमंडळ घेऊन गेलो होतो. मुखर्जींनी मदत केली. पण सर्वोच्च न्यायालयाचा निर्णय विरोधात गेला. आता पुन्हा प्रयत्न सुरू आहेत. पण समाज बांधवांच्या विकासावरही लक्ष द्या, असे गडकरींचे आवाहन होते. या सोहळ्यात गडकरींनी शिक्षणाला विकासाचा सर्वांत मोठा दुवा म्हटले. समाजातील मोठ्या पदांवर असणाऱ्या लोकांनी पुढे येऊन इतरांच्या प्रगतीसाठी हातभार लावावा, अशी अपेक्षा त्यांनी व्यक्त केली.
Harshwardhan Sapkal : पत्रकारांच्या सुरक्षेसाठी कायद्याचा कटाक्ष
उद्योगात नवे यश
हलबा समाजाने अनेक वर्षे संघर्ष केला. पण शिक्षणाची कास धरली म्हणूनच आता अनेकजण उच्च पदांवर पोहोचले आहेत. उद्योग क्षेत्रातही नाव कमावले आहे. पुढेही शिक्षणातूनच प्रगतीचा मार्ग उजळेल, असा विश्वास त्यांनी व्यक्त केला. पूर्वी हलबा समाजाचा उदरनिर्वाह हातमागावर अवलंबून होता. गडकरींच्या धापेवाडा गावासह बेला, खापा येथे या समाजाचे लोक मोठ्या प्रमाणात राहतात. पण हातमागाचा व्यवसाय आता संपुष्टात आला आहे. समाजाला प्रत्येक क्षेत्रात प्रगती करायची असेल, तर मुलांना चांगले शिक्षण देतानाच त्यांच्यात उद्यमशीलता वाढवावी. त्यातून आर्थिक उन्नती होईल, असे गडकरींनी सांगितले. जणू ते समाजाला एक नवे स्वप्न दाखवत होते, ज्यात शिक्षण हे जादूची कांडी आहे. हलबा समाज हातमाग आणि पावरलूमच्या साड्यांसाठी ओळखला जातो. ही ओळख पुन्हा जिवंत करण्यासाठी गडकरींनी एक रोचक योजना उघड केली.
धापेवाडा येथे ‘धापेवाडा टेक्सटाईल’ नावाने हातमाग आणि पावरलूमचा कारखाना सुरू आहे. येथे तयार होणाऱ्या साड्यांवर झारखंडमध्ये प्रिंटचे काम केले जाते. ज्यामुळे त्या इतक्या सुंदर होतात की मागणी वाढत चालली आहे. गडकरींनी यात एक मनोरंजक ट्विस्ट जोडला. अभिनेत्री हेमा मालिनी यांना या साडी परिधान करून येण्याची विनंती केली आहे. त्यामुळे या साडीची मार्केटिंग होईल आणि समाजाला आर्थिक लाभ मिळेल, असे ते म्हणाले. जणू हलबा समाजाच्या पारंपरिक कलेला बॉलीवूडची चमक मिळणार आहे.हा मुद्दा फक्त आरक्षणापुरता मर्यादित नाही, तर तो शिक्षण, उद्योग आणि सांस्कृतिक वारशाच्या पुनरुज्जीवनाशी जोडलेला आहे. गडकरींच्या शब्दांतून हलबा समाजाला एक नवे दिशादर्शक मिळाले आहे, ज्यात संघर्ष आणि सर्जनशीलता यांचा मेळ आहे.
आरक्षणाच्या या लढाईत गडकरींनी भविष्याची दिशा स्पष्ट केली. ते म्हणाले, आरक्षणासाठी प्रयत्न सुरू आहेत. पण समाजाच्या विकासासाठी शिक्षण आणि उद्यमशीलता हे मुख्य आधारस्तंभ आहेत. हलबा समाजाच्या पारंपरिक व्यवसायांना आधुनिक स्पर्श देऊन त्यांना बाजारपेठेत स्थान मिळवून देणे, हे त्यांचे धोरण दिसते. धापेवाडा टेक्सटाईल सारख्या प्रकल्पातून समाजातील महिला आणि युवकांना रोजगार मिळेल आणि हेमा मालिनीसारख्या सेलिब्रिटीच्या सहभागाने ब्रँडिंग होईल. हा एक क्रिएटिव्ह दृष्टिकोन आहे, ज्यात राजकीय संघर्ष आणि आर्थिक स्वावलंबन यांचा संगम आहे.
