माओवाद्यांचे अस्तित्व गडचिरोली जिल्ह्यातील हळूहळू नष्ट होत असताना, जिल्हा आता विकासाच्या दिशेने वाटचाल करत आहे. माओवाद या भागातून नाहीशा झाल्यानंतर, पोलिसांनी एक नवीन कारवाई केली आहे.
विदर्भातील बहुतांश भाग, विशेषतः गडचिरोली जिल्हा, एकेकाळी माओवादाच्या काळ्या सावलीत लपलेला होता. या जिल्ह्याला ‘माओवादाचा गढ’ म्हणून ओळखले जायचे. अनेक माओवादी संघटनांनी वर्षानुवर्षे इथल्या जंगलांवर राज्य गाजवले. हिंसाचाराचे जाळे पसरवले आणि स्थानिकांना भयाच्या छायेत ठेवले. मात्र, काळ बदलला आहे. सुरक्षा दलांच्या अथक प्रयत्नांमुळे आणि विकासाच्या नव्या लाटेमुळे हे माओवादाचे जुनाट दिवस आता इतिहासजमा होत आहेत. तरीही, नक्षलवादाच्या जुन्या खुणा अजूनही जंगलात दबा धरून बसलेल्या आहेत. माओवाद्यांनी घातपातासाठी लपवलेली जुनी स्फोटके आता उघडकीस येत आहेत. गडचिरोली जिल्ह्यात नक्षल्यांकडून सुरक्षा दलांना लक्ष्य करण्यासाठी विविध शस्त्रे आणि स्फोटकांचा वापर होत असे.
साहित्य जंगलाच्या खोलवर, जमिनीखाली पुरून ठेवले जायचे, जणू काही ते एका गुप्त खजिन्यासारखे होते. पण हा खजिना नव्हता, तर मृत्यूचा सापळा. अशा लपलेल्या स्फोटकांचा वापर विध्वंसक कारवायांसाठी केला जायचा. ज्यामुळे अनेक निष्पाप जीव आणि सुरक्षा जवानांना हानी पोहोचली. मात्र, गडचिरोली पोलिस दलाने या धोकादायक साहित्यावर हल्ला बोलून, अभियानाच्या माध्यमातून त्यांना जप्त करण्यात यश मिळवले आहे. हे अभियान म्हणजे जणू जंगलातील एका रहस्यमय शिकारीसारखे होते, जिथे प्रत्येक पाऊल धोक्याने भरलेले असते. कोरची पोलिस ठाण्याच्या हद्दीतील लेकुरबोडी जंगल परिसरात माओवाद्यांनी पोलीस पथकाला घातपात करण्याच्या उद्देशाने मागील वर्षापासून स्फोटक पदार्थ आणि साहित्य लपवून ठेवले होते. ही विश्वसनीय गोपनीय माहिती मिळाल्यानंतर, 15 सप्टेंबर रोजी विशेष अभियान पथकाची तीन पथके आणि बॉम्ब डिटेक्शन अँड डिस्पोजल स्क्वॉड (बीडीडीएस) चे एक पथक रवाना झाले.
Chandrashekhar Bawankule : मोदींवर टीका करून लोकशाहीची थट्टा
माओवादाच्या ओझ्याखालून मुक्तता
पथक जणू काही एका गुप्त मिशनवर निघालेले योद्धे होते. जिथे जंगलाच्या दाट झाडींमध्ये लपलेल्या शत्रूचा शोध घेणे हे मुख्य उद्दिष्ट होते. जंगलातील प्रत्येक झुडूप, प्रत्येक खड्डा संशयास्पद वाटत होता. कारण माओवाद्यांची ही जुनी युक्ती आहे. स्फोटके पुरून ठेवणे आणि योग्य वेळी त्यांचा वापर करणे. तपासणीदरम्यान 16 तारखेला जंगल परिसरात पायी शोध अभियान राबवत असताना, पोलीस पथकाला लेकुरबोडी जंगलात एक संशयास्पद ठिकाण सापडले. हे ठिकाण एखाद्या रहस्यमय कथेतील लपलेल्या गुप्तद्वारासारखे होते. ताबडतोब बॉम्ब शोधक आणि नाशक पथकाने तपासणी केली आणि त्यातून एक धक्कादायक उकल झाली. लपवून ठेवलेला एक 05 लिटरचा स्टीलचा डब्बा, 1.25 किलो पांढरी स्फोटक पावडर, 2.50 किलो धार लावलेले लोखंडी शिंपलर, 04 नग क्लेमोर आणि 08 नग इलेक्ट्रीक वायर बंडल असे सारे साहित्य मिळून आले.
सुरक्षिततेची पूर्ण काळजी घेत पोलीस पथकाने घटनास्थळावर मिळालेले सर्व स्फोटक साहित्य जप्त केले. हे अभियान केवळ एक यशस्वी कारवाई नव्हते, तर ते गडचिरोली जिल्ह्यातील शांतता आणि विकासाच्या दिशेने एक मोठे पाऊल होते. माओवाद्यांच्या जुन्या खुणा उखडून टाकण्यासाठी अशी अभियाने सातत्याने राबवली जात आहेत. ज्यामुळे जिल्ह्यातील स्थानिक लोकांना दिलासा मिळत आहे. एकेकाळी माओवादाच्या भीतीने थरथर कापणारा हा भाग आता नव्या आशेच्या किरणांनी उजळून निघत आहे. विकासाचे प्रकल्प, शिक्षण आणि रोजगाराच्या संधींमुळे नक्षलवादाचे आकर्षण कमी होत चालले आहे. मात्र, हे अभियान सांगते की,माओवाद पूर्णपणे संपलेला नाही. जंगलातील लपलेल्या धोक्यांना उघड करण्यासाठी सुरक्षा दलांना अजूनही सतर्क राहावे लागेल.
Nitin Gadkari : पंतप्रधानांच्या वाढदिवसाला महिलांना आरोग्याचा डबल डोज
गडचिरोली पोलिस दलाच्या या प्रयत्नांना स्थानिकांच्या सहकार्याचीही गरज आहे. गोपनीय माहिती देणारे सूत्र हे अभियानांच्या यशाचे मुख्य कारण ठरतात. भविष्यात अशा कारवाया वाढवून, जिल्ह्यात शांतता प्रस्थापित करण्यासाठी प्रयत्न सुरू राहतील.
