खरीप हंगाम तोंडावर असतानाच शेतकऱ्यांच्या बियाणे खरेदीत मोठा फसवणुकीचा प्रकार उघडकीस आला आहे. यावरून आता कृषी विभागाकडून पाऊल उचलण्यात आले आहे.
खरीप हंगाम तोंडावर आल्याने शेतकरी बियाणे खरेदीस गर्दी करतात. मात्र, या खरेदीत अनेकदा शेतकऱ्यांना फसवणूक सहन करावी लागते. बियाणे न उगवल्याच्या तक्रारीने शेतकऱ्यांचे आर्थिक नुकसान होत असल्यामुळे ही समस्या गंभीर बनली आहे. यावर मात करण्यासाठी केंद्र शासनाने बियाण्यांच्या उत्पादनापासून ते विक्रीपर्यंत नियंत्रण राखण्यासाठी साथी पोर्टल विकसित केले आहे. कृषी विभागाकडून दिल्या जाणाऱ्या सत्यप्रत बियाण्यांना आता साथी पोर्टलवर नोंदणी करण्याचा नियम लागू करण्यात आला आहे. या नव्या प्रणालीमुळे शेतकऱ्यांना बनावट बियाण्यांपासून संरक्षण मिळेल, तसेच बियाण्याच्या किमतीवरही नियंत्रण ठेवता येईल. परिणामी, बियाण्याच्या विक्रीमध्ये फसवणुकीचा धोका कमी होणार आहे.
बनावट बियाण्यांमुळे शेतकऱ्यांना होणाऱ्या नुकसानाला आळा घालण्यासाठी कृषी विभागाने मोठा टप्पा उचलला आहे. बुलढाणा जिल्ह्यात 14 भरारी पथकांची नियुक्ती केली गेली असून, तितक्याच ठिकाणी नियंत्रण कक्षही उभारले गेले आहेत. या भरारी पथकांच्या माध्यमातून बनावट बियाण्यांविरुद्ध कारवाई करण्यात येणार असून शेतकऱ्यांचे संरक्षण वाढेल. खरीप हंगामात बनावट बियाण्याच्या विक्रीमुळे शेतकऱ्यांना दोनदा संकटांना सामोरे जावे लागते. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी अधिकृत व प्रमाणित बियाणे विक्रेत्यांकडूनच बियाणे खरेदी करावे, अशी कृषी विभागाची जाहीर सूचना आहे. कोणत्याही विक्रेत्यांकडून खत लिंकिंग करण्यासाठी जबरदस्ती होत असल्यास शेतकऱ्यांनी त्वरित विभागाशी संपर्क साधावा, असेही आवाहन करण्यात आले आहे.
फसवणूक रोखणारी यंत्रणा
साथी पोर्टल ही प्रणाली केवळ बियाण्यांच्या गुणवत्तेवरच नाही, तर विक्रीच्या व्यवहारांवरही नियंत्रण ठेवते. या पोर्टलद्वारे बियाण्यांची नोंदणी आणि सत्यापन करणे शक्य होईल, ज्यामुळे बियाण्याची बनावटपट्टी करणे कठीण होईल. या प्रणालीमुळे बियाण्याचा किमतीतून चढवाढ होण्यासही प्रतिबंध होणार आहे. पूर्वी कृषी विभागाकडे अनेक तक्रारी येत होत्या ज्यामध्ये शेतकऱ्यांना बनावट बियाण्याच्या विक्रीमुळे मोठे नुकसान सहन करावे लागत होते. या तक्रारींवर नियंत्रण मिळवण्यासाठी विभागाने विविध उपाययोजना राबविल्या असून त्याचा सकारात्मक परिणाम दिसून येतोय. तरीही काही भागात अजूनही बनावट बियाण्यांच्या तक्रारी आल्या आहेत. यामुळे साथी पोर्टलची गरज अधिकच भासली.
शेतकऱ्यांनी अधिकृत व नोंदणीकृत बियाणे विक्रेत्याकडूनच बियाणे खरेदी करणे अत्यंत गरजेचे आहे. कोणत्याही संशयास्पद व्यवहाराबाबत कृषी विभागाशी संपर्क साधावा, असे कृषी विभागाकडून आवाहन करण्यात येत आहे. खरीप हंगामात शेतकऱ्यांच्या हितासाठी सुरू केलेल्या या नियंत्रणात्मक उपाययोजना भविष्यातही चालू ठेवण्यात येतील. यामुळे शेतकऱ्यांना बनावट बियाण्याच्या फसवणुकीपासून बचाव करता येईल, आर्थिक नुकसान कमी होईल आणि शेती अधिक उत्पादनक्षम होण्यास मदत होईल.
Praful Patel : सत्तेच्या समरात राष्ट्रवादीचे स्वबळावर सिंहगर्जन
