राज्यात वाशिम जिल्हा हा मागासलेल्या जिल्ह्यांपैकी एक मानला जातो. वाशिम मध्ये अनेक वर्षांपासून सिंचन प्रकल्प रखडलेले आहेत. अनेक समस्यांवर अजूनही तोडगा निघालेला नाही. त्यामुळे परिस्थिती दयनीय होत आहे.
विदर्भातील वाशिम जिल्हा अजूनही सिंचनाच्या सुविधांच्या कमतरतेमुळे मागासलेला राहिला आहे. या समस्येमुळे जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांना मोठ्या अडचणींचा सामना करावा लागत आहे. पावसाच्या अनियमिततेमुळे शेतीवरील अवलंबित्व वाढले आहे आणि परिणामी शेतकरी आर्थिक संकटात सापडत आहेत. सिंचनाच्या अभावामुळे शेतीला फारसा आधार मिळत नाही, आणि सततच्या नैसर्गिक आपत्तींसह ही समस्या अधिक गंभीर होत आहे.
वाशिम जिल्ह्यातील सिंचन प्रकल्प अनेक वर्षांपासून रखडलेले आहेत. जिल्ह्याच्या बहुतांश शेतीला अद्यापही पावसाच्या पाण्यावर अवलंबून राहावे लागते. महाराष्ट्रातील इतर जिल्ह्यांच्या तुलनेत येथे सिंचन सुविधांचा मोठा अभाव आहे. त्यामुळे शेतीची उत्पादकता कमी राहते आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न घटते.
Devendra Fadnavis : प्रशासनात पुन्हा बदल्या अन् विरोधकांच्या सुरू चुगल्या
समाधान नाही
सप्टेंबर 2024 मध्ये केंद्रीय मंत्री नितीन गडकरी यांनी वाशिमच्या या गंभीर सिंचन अनुशेषावर भाष्य केले होते. त्यांनी सांगितले की, सिंचनाच्या कमतरतेमुळे जिल्ह्यात शेती व्यवसाय धोक्यात आला आहे. त्यामुळे शेतकरी आत्महत्यांच्या संख्येतही वाढ होत आहे. त्यांनी राज्य सरकारला यावर त्वरित उपाययोजना करण्याची विनंती केली होती. मात्र, अद्यापही जिल्ह्यात या समस्येचे समाधान झालेले नाही.
वाशिम हा महाराष्ट्रातील सर्वात मागासलेल्या जिल्ह्यांपैकी एक मानला जातो. सिंचनाच्या कमतरतेव्यतिरिक्त, येथे शिक्षण, आरोग्य सेवा, आणि रोजगाराच्या संधी देखील कमी आहेत. विदर्भातील इतर जिल्ह्यांच्या तुलनेत येथे औद्योगिकीकरणाचा वेगही मंद आहे. ज्यामुळे स्थानिकांना रोजगाराच्या संधी मिळत नाहीत. शेती हा प्रमुख व्यवसाय असला तरी सिंचनाच्या अभावामुळे उत्पादनावर मर्यादा येतात. परिणामी शेतकऱ्यांना आर्थिक अडचणींना सामोरे जावे लागते.
Administration Failure : समस्यांचा पहाड उचलण्यासाठी अकोल्याला ‘बाहुबली’ची गरज
संभाव्य उपाय
नितीन गडकरी यांनी सिंचन प्रकल्पांसाठी निधी मिळवण्यासाठी सातत्याने प्रयत्न केले आहेत. त्यांचा दृष्टीकोन कायमस्वरूपी उपाययोजनांवर आधारित असतो. त्यांनी महाराष्ट्रात राष्ट्रीय महामार्ग, जलवाहतूक आणि पायाभूत सुविधा सुधारण्यास मोठे योगदान दिले आहे. मात्र, वाशिम जिल्ह्यासाठी स्वतंत्र सिंचन प्रकल्प हाती घेण्याची गरज आहे.
लघु आणि मध्यम स्वरूपाचे धरणे, तलाव आणि बंधारे बांधून पाणी साठवणे आवश्यक आहे. ठिबक व तुषार सिंचनासारख्या आधुनिक पद्धतींना चालना दिल्यास पाण्याचा अधिक कार्यक्षम वापर होईल. केंद्र आणि राज्य सरकारने एकत्र येऊन मोठे सिंचन प्रकल्प सुरू करणे आवश्यक आहे. विदर्भातील नद्यांना जोडून वाशिमला अधिक पाणीपुरवठा करता येईल. सिंचनासाठी लागणाऱ्या पायाभूत सुविधांसाठी शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत देणे गरजेचे आहे.
पाऊले उचलण्याची गरज
वाशिम जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांच्या परिस्थितीचा विचार करता, राज्य सरकारने त्वरित पाऊले उचलून सिंचन समस्या सोडवावी. जिल्ह्यातील विकासासाठी आणि शेतकऱ्यांचे जीवनमान सुधारण्यासाठी जलसंधारण, जलव्यवस्थापन आणि सिंचन सुविधा निर्माण करणे अत्यावश्यक आहे. जर वेळेत उपाययोजना केल्या नाहीत, तर शेतकरी संकट आणखी गहिरे होईल.
वाशिम जिल्ह्याला विकासाच्या प्रवाहात आणण्यासाठी जलसंधारण आणि सिंचन प्रकल्पांची तातडीने अंमलबजावणी करणे गरजेचे आहे. नितीन गडकरी यांनी जिल्ह्याच्या सिंचन समस्यांकडे लक्ष वेधले होते. पण प्रत्यक्षात मोठे बदल घडवण्यासाठी केंद्र आणि राज्य सरकारच्या संयुक्त प्रयत्नांची गरज आहे. जोपर्यंत हे प्रश्न सुटत नाहीत, तोपर्यंत वाशिममधील शेती आणि शेतकऱ्यांचे जीवनमान सुधारणार नाही. जिल्ह्यात अनेक समस्यांवर तोडगा काढण्याची गरज आहे. जिल्ह्याला विकासाची गरज आहे. त्यामुळे वाशिमचा कोण होणार तारणहार? असा प्रश्नही उपस्थित होतो.
