राष्ट्रपिता महात्मा गांधी यांच्या ‘गांधी जिल्हा’मध्ये काँग्रेसला गेल्या दोन निवडणुकींमध्ये सलग पराभवाचा सामना करावा लागला आहे. त्यामुळे बापूंच्या मतदारसंघात काँग्रेसचे अस्तित्व आता कमी होताना दिसत आहे.
वर्धा जिल्हा, जिथे राष्ट्रपिता महात्मा गांधींच्या विचारांची ज्योत अजूनही तेवत आहे, तिथे राजकीय वारे मात्र वेगळेच वाहत आहेत. एकेकाळी काँग्रेसचा अभेद्य गड म्हणून ओळखला जाणारा हा जिल्हा आता भाजपच्या कमळाने फुलून गेला आहे. २०२४ लोकसभा निवडणुकीत काँग्रेसला घरचा आहेर मिळाला. जेव्हा माजी आमदार अमर काळे यांनी अचानक शरद पवारांच्या राष्ट्रवादीत उडी मारली आणि तुतारी वाजवत लोकसभेची खुर्ची पटकावली. काँग्रेसचे नेते अजूनही या ‘धोक्याच्या’ घावाने तडफडत आहेत. कारण काळे यांनी केवळ पक्ष बदलला नाही, तर संपूर्ण जिल्ह्यातील काँग्रेसची मुळे उखडून टाकली. आता विधानसभेतही भाजपने चारही जागा खेचून घेतल्या. वर्धा, देवळी, हिंगणघाट आणि आर्वी आणि काँग्रेसला ‘गांधी जिल्हा’तून हद्दपार केले. हा पराभव म्हणजे फक्त निवडणुकीचा नाही, तर एका युगाचा अंत.
विदर्भातील कापूस उत्पादकांचा हा जिल्हा नेहमीच राजकीय केंद्रबिंदू राहिला आहे. नागपूरनंतर वर्धा जिल्ह्याचे महत्त्व अनन्यसाधारण आहे. कारण इथे गांधीजी आणि आचार्य विनोबा भावे यांच्या विचारांची मुळे रुजलेली आहेत. पण आता या विचारांच्या भूमीत काँग्रेसचा ‘हात’ कापला गेला आहे. भाजपने कमळ फुलवत सत्ता काबीज केली. काँग्रेसचे नेते आता ‘बापूंच्या मतदारसंघात लोकसभा गेली, विधानसभा गेली, आता स्थानिक निवडणुकीसाठी उरले तरी कोण?’ असा प्रश्न विचारत फिरत आहेत. वर्धातील नगर परिषदा, पंचायत समित्या आणि जिल्हा परिषदांसाठी रणांगण सज्ज होत आहे. पक्ष आपल्या उमेदवारांना योद्धे बनवण्यासाठी सज्ज आहेत.गेल्या काही वर्षांत वर्धा जिल्ह्यातील स्थानिक राजकारणातही भाजपचीच एकहाती सत्ता राहिली आहे.
Uddhav Thackeray : ‘हंबरडा’ शेतकऱ्यांसाठी की मशाल पेटवण्यासाठी?
नव्या रणनीतीची गरज
नगराध्यक्ष असो की सभापती, प्रत्येक जागेवर कमळ फुललेले दिसते. काँग्रेससाठी हा जिल्हा नेहमीच ‘बापूंचा’ म्हणून अभिमानाचा विषय होता. पण २०२४ लोकसभा आणि विधानसभा निवडणुकीचे हे सगळे उध्वस्त केले. अमर काळे यांच्या पक्षांतराने काँग्रेसला मोठा धक्का बसला. ते केवळ खासदार झाले नाहीत, तर आर्वी, आष्टी आणि कारंजा तालुक्यातील त्यांचे कार्यकर्ते अजूनही पदाधिकारी म्हणून कायम आहेत. काँग्रेसचे स्थानिक नेते या ‘गद्दारी’चा राग मनात धरून आहेत. ते म्हणतात की, काळे यांनी आमची संपूर्ण आर्वी पवारांच्या पदरात ओतली. आता स्थानिक निवडणुकींसाठी काँग्रेसला ‘सुपरहिरो’ मोडमध्ये यावे लागणार आहे. जर त्यांनी या निवडणुकीत गड सर करायचा असेल, तर नवीन रणनीती आखावी लागेल. नव्या चेहऱ्यांना मैदानात उतरवणे, मतदारांना गांधींच्या विचारांची आठवण करून देणे आणि भाजपच्या ‘कमळ’ला आव्हान देणे.
सध्याची परिस्थिती पाहता, काँग्रेसची अवस्था ‘असल्याची काय आणि नसल्याची काय’ अशीच दिसते. विदर्भातील इतर जिल्ह्यांप्रमाणे वर्धाही भाजपचा गड बनला आहे. काँग्रेसला इथे ‘पुनरागमन’ करायचे असेल तर मोठ्या प्रमाणात तयारी करावी लागेल. कार्यकर्त्यांची फौज गोळा करणे, मतदारांशी जोडणे आणि विरोधकांच्या कमकुवत बाजूंवर हल्ला करणे हे सगळे करावे लागेल. नाहीतर, बापूंच्या जिल्ह्यात काँग्रेसचे अस्तित्वच संपुष्टात येईल.विशेष म्हणजे, अमर काळे यांच्या पक्षांतराने काँग्रेसमध्ये मोठी फूट पडली. अनेक वर्षे पंजाचिन्ह जिल्ह्यात विजयी ठेवण्याचे श्रेय त्यांच्याकडे होते. पण आता ते राष्ट्रवादीचे खासदार आहेत. आर्वी मतदारसंघात काँग्रेस काहीशी कार्यरत आहे. पण इथेही नव्या डावपेचांची गरज आहे. शेवटी, वर्धा जिल्ह्यातील हे राजकीय नाट्य महाराष्ट्राच्या राजकारणाला नवी दिशा देऊ शकते. काँग्रेसला जर ‘बापूंच्या भूमीत’ पुनरुज्जीवन हवे असेल, तर त्यांना आता ‘क्रिएटिव्ह’ आणि ‘स्पाइसी’ पद्धतीने लढावे लागेल. नाहीतर हा जिल्हा कायमचा ‘काँग्रेस मुक्त’ होईल. मतदार काय म्हणतात, हे स्थानिक निवडणुकींत कळेलच.
Bihar Election : जागावाटपाच्या तणावात एनडीएची एकजूट धोक्यात?
