राज्यात गेल्या काही दिवसांपासून आरक्षणाचा वाद ज्वालामुखीप्रमाणे उफाळून येतोय. त्याचा परिणाम संपूर्ण महाराष्ट्रभर जाणवतोय.
राज्यात आरक्षणाच्या वादळाने सर्वत्र धुमाकूळ घातला आहे. जणू काही सामाजिक न्यायाच्या आगीत प्रत्येक समाज आपली हिस्सा मागण्यासाठी उडी मारतो आहे. बुलढाणा जिल्ह्यात तर हे वादळ अधिकच तीव्र झाले आहे. जिथे आदिवासी बांधव आपल्या हक्कांसाठी रस्त्यावर उतरले आहेत. 6 ऑक्टोबरला, सकल आदिवासी समाजाने जिल्हाधिकारी कार्यालयावर आक्रोश मोर्चा काढला. मागील महिन्याभरापासून जिल्ह्यातील तेराही तालुक्यांत आरक्षणाच्या मागण्यांसाठी मोर्चे, धरणे आणि आंदोलने सुरू आहेत. राजकीय नेते आणि सामाजिक कार्यकर्ते यांच्या नेतृत्वात हे आंदोलन अधिकच तीव्र होत चालले आहे.
बुलढाणा शहरात मोर्चा हा आदिवासी हक्क व आरक्षण बचाव कृती समितीच्या वतीने काढण्यात आला. ज्यात धनगर आणि बंजारा समाजाच्या अनुसूचित जमातीतील आरक्षण मागणीला जोरदार विरोध व्यक्त करण्यात आला. हजारो आदिवासी बांधवांनी जयस्तंभ चौकातील वीर एकलव्य पुतळ्यापासून सुरू झालेला हा मोर्चा, शहरातील मुख्य मार्गांवरून गाजत जिल्हाधिकारी कार्यालयावर धडकला. हाती तीरकमान, फलक आणि पारंपरिक वेशभूषा साकारलेल्या युवकांनी ‘एक तीर एक कमान, आदिवासी एक समान’ अशा घोषणांनी परिसर दणाणून सोडला. या मोर्चात आदिवासी समाजाच्या नेत्यांनी आपल्या मागण्या स्पष्टपणे मांडल्या.
Akola : सरन्यायाधीशांवर बूट हल्ल्याविरोधात राष्ट्रवादीचा रुद्रावतार
महिलांचा संघर्षात सहभाग
अनुसूचित जमातीमध्ये धनगर आणि बंजारा समाजाचा समावेश होऊ नये, आदिवासी विकास निधी इतरत्र वळवू नये, अशा प्रमुख मागण्या होत्या. जिल्हाधिकारी डॉ. किरण पाटील यांना निवेदन देताना, मोर्चेकऱ्यांनी मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस आणि इतर नेत्यांना हे निवेदन पाठवले. नंदिनी टारपे, मधुकर पवार, गजानन सोळंके आणि विजय मोरे यांसारख्या नेत्यांच्या मार्गदर्शनात हा मोर्चा यशस्वी झाला. मोर्चा दरम्यान टांगलेले खेकडे, मांसे यासारख्या पारंपरिक वस्तूंचे फलक आणि आदिवासी संस्कृतीचे प्रदर्शन हे या आंदोलनाचे वैशिष्ट्य होते. हे फलक केवळ मागण्या नव्हते, तर आदिवासी जीवनशैलीचे जिवंत प्रतिबिंब होते. ज्यातून त्यांच्या संघर्षाची कहाणी उलगडत होती.
राज्यात आरक्षणाच्या मुद्द्यावरून विविध समाजांत तणाव वाढत चालला आहे. बुलढाण्यातील हे आंदोलन हे केवळ स्थानिक नव्हे, तर राज्यस्तरीय आरक्षण वादाचा एक भाग आहे. आदिवासी समाजाला वाटते की, इतर समाजांच्या समावेशाने त्यांच्या हक्कांवर गदा येईल आणि विकास निधीचे वाटप अन्यायकारक होईल. यामुळे हे आंदोलन अधिकच भावनिक आणि तीव्र झाले आहे. मोर्चात महिलांची लक्षणीय उपस्थिती हे दर्शवते की, हा लढा केवळ पुरुषांचा नव्हे, तर संपूर्ण समाजाचा आहे. ढोल-ताशांच्या गजरात थिरकणारे युवक आणि वृद्धांची एकजूट हे या मोर्चाचे आणखी एक आकर्षण होते.
Harshwardhan Sapkal : पुण्यातील गुन्हेगारीचे पॉलिटिकल मास्टरमाइंड कोण?
मोर्चा जयस्तंभ चौकातून निघून मुख्य रस्त्यांवरून पुढे सरकला, आणि जिल्हाधिकारी कार्यालयावर पोहोचला. पोलिसांचा कडक बंदोबस्त असूनही, मोर्चेकरी शांततेने आपल्या मागण्या मांडत राहिले. या मोर्चाने बुलढाणा शहरातील वातावरण तापले असून, इतर समाजांच्या प्रतिक्रिया काय असतील, याकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे. आदिवासी संघटनांच्या नेत्यांनी सांगितले की, हा मोर्चा केवळ सुरुवात आहे. जर मागण्या मान्य झाल्या नाहीत, तर आंदोलन अधिक तीव्र होईल.
